ความเครียดส่วนใหญ่ไม่ได้เกิดจากสาเหตุใดเพียงสาเหตุเดียว มักเกิดจากหลายสาเหตุและมีการกระตุ้นให้เป็นปัญหาที่คิดไม่ตก เป็นกังวลอยู่ตลอดเวลา เหตุจากสภาพปัญหาที่เผชิญในปัจจุบันและการคาดเดาเหตุการณ์ในสิ่งที่ยังไม่เกิดขึ้น แล้วเราเองจะรู้ได้อย่างไร ว่าตัวเราเองนั้นรับความเครียดมากเกินไปแล้ว ซึ่งวิธีสำรวจตัวเองเบื้อต้น สามารถสำรวจความผิดปกติจาก 3 ด้าน ดังต่อไปนี้ ด้านร่างกาย ด้านจิตใจ และด้านพฤติกรรม
ความผิดปกติทางร่างกาย
มักแสดงออกด้วยอาการปวดศีรษะ เป็นๆหายๆ และแบบต่อเนื่อง อาการไมเกรน ท้องเสียหรือท้องผูก ท้องอืด ท้องเฟ้อ อาหารไม่ย่อย หัวใจสั่น เหงื่อชุ่มมือ นอนไม่หลับหรือนอนหลับๆตื่นๆ ประจำเดือนมาไม่ปกติหรือไม่มาเลย การเสื่อมสมรรถภาพทางเพศ ภูมิคุ้มกันในร่างกายลดต่ำลง ทำให้ไม่สบายง่ายขึ้น และไม่สบายบ่อยครั้งขึ้น เช่น เป็นหวัด แพ้อากาศได้ง่ายกว่าปกติ
ความผิดปกติทางจิตใจ
ได้แก่ การวิตกกังวล คิดมาก คิดฟุ้งซ่านไม่หยุด ไม่มีสมาธิ หลงลืมง่าย โกรธง่าย ขี้น้อยใจ รู้สึกเหงา มีภาวะซึมเศร้า สิ้นหวัง หมดหวัง หมดกำลังใจ รู้สึกกระวนกระวายใจอยู่ตลอดเวลา ไม่รู้สึกสนุกสนาน ไม่มีความสุขในการดำเนินชีวิต
ความผิดปกติทางพฤติกรรม
มักใช้เวลากับพฤติกรรมที่ทำให้ลืมความเครียด เช่น สูบบุหรี่ ดื่มเครื่องดื่มแอลกอฮอล์ ใช้สารเสพย์ติด ใช้ยานอนหลับ หรือยากล่อมประสาท มีนิสัยเรื่องมาก จู้จี้ขี้บ่นกับคนรอบข้าง ชอบชวนทะเลาะกับผู้อื่นอยู่บ่อยๆ อาจแสดงออกด้วยการกัดเล็บ กัดฟัน ดึงผม กลายเป็นคนชอบเก็บตัวมีโลกส่วนตัวอยู่คนเดียว
หากคุณพบว่าตนเองมีความผิดปกติทั้งสามด้านตามที่กล่าวมาข้างต้น คุณต้องรีบจัดการความเครียดของตนเองให้ดี หากมีความเครียดระดับรุนแรง หรือความเครียดสะสมเป็นเวลานาน จะส่งผลเสียต่อสุขภาพของคุณไม่น้อยเลยทีเดียว และอาจมีปัญหาสุขภาพรุนแรงและเรื้องรังตามมาได้ หากคุณไม่สามารถจัดการปัญหาความเครียดด้วยตัวคุณเองได้ แนะนำให้รีบไปปรึกษาแพทย์ หรือนักจิตวิทยาผู้เชี่ยวชาญอย่างเร็วที่สุดจึงจะเป็นการดี
เอกสารอ้างอิง
กรมสุขภาพจิต (2555) คู่มือคลายเครียด(ฉบับปรับปรุงใหม่), โรงพิมพ์องค์การรับส่งสินค้าและพัสดุภัณฑ์, กรุงเทพฯ
