ภาวะความดันโลหิตสูง หรือในภาษาอังกฤษเรียกว่า Hypertension หมายถึงภาวะที่แรงดันในหลอดเลือดแดงสูง ซี่งในระยะยาวจะทำให้เกิดความเสียหายแก่อวัยวะหลายระบบในร่างกาย ค่าความดันปกติตามที่สมาคมแพทย์โรคหัวใจแนะนำ คือ ค่าตัวบน ไม่เกิน 130 มิลลิเมตรปรอท และค่าตัวล่างไม่เกิน 80 มิลลิเมตรปรอท
นิยามของค่าความดันโลหิตมี 2 ค่า คือ ความดันโลหิตตัวบน (Systolic Blood Pressure) เป็นความดันโลหิตในหลอดเลือดแดง ขณะที่หัวใจบีบเลือดออกไปสู่ระบบไหลเวียนของโลหิตและความดันโลหิตตัวล่าง (Diastolic Blood Pressure) เป็นความดันของหลอดเลือดแดงขณะที่หัวใจคลายตัว
หากมีภาวะความดันโลหิตสูงที่ถูกละเลยไม่ทำการรักษาเป็นเวลานาน ทำให้คนไข้พิการและเสียชีวิตเป็นจำนวนมาก การรักษาโดยการทานยาควบคุมความดันโลหิตให้อยู่ในเกณฑ์ปกติ สามารถลดอุบัติการณ์ของโรคแทรกซ้อนดังกล่าวได้ เนื่องจากเมื่อเกิดภาวะความดันโลหิตสูง ส่งผลให้หลอดเลือดแดงแข็ง ตีบ หรือตัน สามารถเกิดขึ้นได้กับอวัยวะต่างๆ ทั่วร่างกาย เช่น หลอดเลือดแดงในหัวใจตีบตัน ทำให้กล้ามเนื้อหัวใจขาดเลือดและหัวใจวายได้ หรือเสียชีวิตได้ในที่สุด เมื่อเกิดขึ้นที่สมอง ซึ่งเป็นจุดที่อันตรายที่สุด ทำให้สมองขาดเลือด เนื้อสมองตาย หรือทำให้เส้นเลือดในสมองแตก ระบบประสาทและสมองสั่งการไม่ได้ และมีเลือดออกในสมองทำให้เป็นอัมพฤกษ์ อัมพาต หรือเสียชีวิตได้ในที่สุด และเมื่อเกิดที่ไต ทำให้หลอดเลือดแดงฝอยที่ไตแข็ง ทำให้ไตเสื่อมสภาพ ประสิทธิภาพการกรองของเสียแย่ลง ไตวายได้ หรือเสียชีวิตได้ในที่สุด
ทำไมถึงเรียกภาวะความดันโลหิตสูง ว่า “ภัยเงียบ” หรือ “ฆาตกรเงียบ”
เนื่องจากความดันโลหิตสูงส่วนใหญ่ไม่มีอาการแสดงให้เห็น ถ้าไม่ทำการวัดความดันโลหิตดูก็จะไม่ทราบว่าตนเองมีความดันโลหิตสูง แม้บางคนทราบว่าตนเองมีความดันโลหิตสูงแต่ไม่มีอาการก็ละเลยไม่รักษา จนเกิดโรคแทรกซ้อน ทำให้พิการหรือเสียชีวิต ความดันโลหิตสูงจึงได้ชื่อว่าเป็นฆาตกรเงียบที่จะมาถึงตัวเราเมื่อใดก็ไม่มีใครทราบหากไม่ดูแลตัวเอง
กลุ่มคนใดบ้าง ที่เป็นบุคคลกลุ่มเสี่ยงของภาวะความดันโลหิตสูง
· พันธุกรรมครอบครัว คือ มีประวัติครอบครัวเป็นโรคความดันโลหิตสูง ถ้าปู่ บิดา มารดาเป็นความดันโลหิตสูง โอกาสที่บุตรจะมีความดันโลหิตสูงมีมาก
· อายุที่เพิ่มมากขึ้น เริ่มพบมากขึ้นในช่วงอายุ 35-50 ปีวัยก่อนหมดประจำเดือนผู้ชายจะเป็นความดันโลหิตสูงมากกว่าผู้หญิง เมื่อวัยหมดประจำเดือนผู้หญิงจะเป็นความดันโลหิตมากกว่าผู้ชาย
· เชื้อชาติ พบความดันโลหิตสูงในกลุ่มคนผิวดำมากกว่าคนผิวขาว
· น้ำหนักเกินเกณฑ์ คนอ้วนพบความดันโลหิตสูงมากกว่าคนผอม โดยเฉพาะคนที่มีดัชนีมวลกายมากกว่า 30 กิโลกรััมต่อตารางเมตร
· คนที่ชอบรับประทานอาหารรสเค็มมีแนวโน้มที่จะมีความดันโลหิตสูง
· ออกกำลังกายไม่เพียงพอ มีพฤติกรรมนั่งๆนอนๆมากเกินไป
· โรคประจำตัว เช่น โรคเบาหวาน ไขมันในเลือดสูง
· อื่นๆ ความเครียด ความกังวล พฤติกรรมสูบบุหรี่
เอกสารอ้างอิง
- คณะแพทย์โรงพยาบาลรามคำแหง (2552) ดูแลหัวใจ ด้วยใจ, ศูนย์หัวใจ โรงพยาบาลรามคำแหง:กรุงเทพฯ
- AMERICAN HEART ASSOCIATION (2017) Nearly half of U.S. adults could now be classified with high blood pressure, under new definitions, accessed via https://news.heart.org/nearly-half-u-s-adults-now-classified-high-blood-pressure-new-definitions/, 13th November 2017
- Whelton PK, Carey RM, Aronow WS, et al. 2017 ACC/AHA/AAPA/ABC/ACPM/AGS/APhA/ASH/ASPC/NMA/PCNA Guideline for the prevention, detection, evaluation, and management of high blood pressure in adults, J Am Coll Cardiol. 13 Nov 2017. doi: 10.1016/j.jacc.2017.11.006
